Te veel om op te noemen

Er is zoveel (te veel) te schrijven. Deze keer geen verhaal, maar puntsgewijs een aantal van de dingen die ik graag zou willen vertellen.
• Ik ben vorige week naar Bolga gereisd voor een meeting: 2,5 dag onderweg voor een meeting van een dag. Maar zoals bekend is, geniet ik van het reizen hier. De terugweg van Bolga naar Wa was deze keer extra lang (12 uur i.p.v. 8). De bus raakte zeer snel oververhit en zo ongeveer om de 5 km moest er water toegevoegd worden. Daarna werd er gezocht naar een waterpomp om de watervoorraad aan te vullen. En dit werd zo herhaald totdat we op de plek van bestemming aankwamen. De sfeer in de bus was goed. Volgens mijn medereizigers had ik een mooi verhaal om aan de mensen in Nederland te vertellen. Ze hebben gelijk. En zo zijn er heel veel verhalen te vertellen.
• Na het plafond in de keuken is nu ook, eindelijk, de deur van de keuken naar de opslagruimte vervangen. Het viel niet mee om de timmerman in huis te krijgen. Er waren drie afspraken voor nodig. De eerste afspraak ging niet door, omdat de timmerman naar zijn dorp was gegaan. De twee keer die ik hem in de ochtend belde, leverde nog een ‘ik kom zeker’ op. Toen ik om 13.00 uur opnieuw belde, kreeg ik te horen dat het nu al te laat was om nog aan de klus te beginnen. Het verbaasde me niet. Bij de tweede afspraak ’s morgens vroeg al begonnen met bellen. De hele ochtend kreeg ik de timmerman niet te pakken. De middag ben ik mijn eigen gang gegaan (= naar de markt), want het was inmiddels toch al te laat om aan de klus te beginnen. Bij de derde afspraak ging het goed. De houten deur (aangevreten door termieten) is nu vervangen door een metalen deur.
• Een paar weken geleden weer een muis door het huis zien lopen. Nu in de woonkamer. Meteen een muizenval gezet (met gevaar voor eigen vingers). Tot op heden helaas nog niets gevangen. Dus nog even uitstel van executie voor wat het legen van de val betreft.
• Mijn smaakpapillen hebben weer een bijzondere ervaring meegemaakt. Ik had iets in mijn soep waarvan ik niet kon zeggen wat het was: tomaat of peper. Niet te flauw het hele ding in mijn mond gestopt en er één keer op gebeten. Het was meteen duidelijk dat het géén tomaat was! Mijn mond stond in brand, de tranen liepen over mijn wangen en mijn oren deden zeer. De serveerster moest er erg om lachen. Ik ook trouwens.
• Er wordt niet veel gepraat tijdens het eten. En dat is eerlijk gezegd best lekker. Kun je op je gemak en met aandacht van je eten genieten. Dat ‘op je gemak’ is m.n. voor mij. De Ghanezen eten namelijk erg snel. Het komt regelmatig voor dat mensen ná mij het restaurant binnenkomen en vertrekken voordat ik klaar ben met eten.
• Misschien heeft mijn lichaam zich enigszins aan het klimaat aangepast. In september heb ik het zelfs koud gehad op een aantal dagen! Het regenseizoen is nu voorbij en sinds een aantal weken is het beduidend warmer geworden.
• Er is gelukkig geen Ebola in Ghana. En hopelijk blijft dat zo. Er is hier geen onrust. Het enige dat ik zo nu en dan hoor, en dat is dan meer een grapje, is dat mensen geen hand willen geven in verband met het virus. Overigens valt het ‘niet aanraken’ nog niet mee voor de Ghanezen. Ze houden erg van lichamelijk contact m.n. handen vasthouden. Zo kun je na het begroeten van iemand nog minuten lang hand in hand staan tijdens het gesprek. Zeker niet vervelend als je het mij vraagt.
• Ik voel me sinds enige tijd de marktvariant van een kermisattractie (en dat is positief bedoeld). Als ik op zondag naar de markt ga dan heb ik een vast ritueel: kosee (bean cakes) eten, groetrondje over de markt lopen en boodschappen doen. Daar is de laatste tijd het “assisteren” bij het verkopen van maïs en zout bijgekomen. Ik ken de vrouwen die die spullen verkopen en als ik bij hun kraam zit om een praatje te maken roep ik ook af en toe hun “markt yell”: akamana (maïs) jawa, jawa, jawa (komt allen). En hetzelfde voor ajaron (zout). Er wordt lachend op gereageerd door omstanders. Laatst fietste ik door Jirapa hoorde ik ineens achter me roepen ‘jawa, jawa, jawa’. Herkend door een marktganger.
• Mijn Dagaare gaat vooruit, maar is nog steeds fin fin (= small small). Ik ga iets meer verstaan van wat er tegen me gezegd wordt en ik probeer zoveel als ik kan in het Dagaare te doen. Zo dacht ik laatst een collega te vragen hoe het met zijn knie ging. Hij begon een verhaal over muggen. Bleek dat ik er net iets naast zat met mijn uitspraak: ‘dun’ in plaats van ‘doen’ (=knie).
• Begin oktober werd de voormalig directeur van mijn kantoor begraven. Ik heb hem een paar maanden meegemaakt en toen werd hij verplaatst naar een ander district. Op zaterdag morgen vroeg met een schoolbus naar de community waar hij begraven zou worden en daar het grootste gedeelte van de dag doorgebracht. Inmiddels ben ik hier lang genoeg om aardig wat bekenden tegen te komen op zo’n begrafenis.
• Een aantal weken geleden ben ik met mijn counterpart naar de School for the Blind in Wa geweest. Een leuke en interessante ochtend gehad. Het meest indrukwekkende was het zien van hoe leerlingen in braille schrijven. Papier wordt in een frame met kleine hokjes geplaatst en met een prikpen worden de braille letters geprikt. Omdat de onderkant van het papier de leeskant is (daar zijn immers de bolletjes) wordt er van rechts naar links geprikt (je draait het papier om om te lezen). Dat houdt dus ook in dat de woorden van achter naar voor geschreven worden (anita = atina). De braille puntjes moeten dus ook in spiegelbeeld geprikt worden.
• Inmiddels mijn tweede verjaardag in Jirapa gevierd. Ook dit jaar op Ghanese wijze: op het werk tegen niemand gezegd dat ik jarig was. Ik heb nog nooit een collega horen zeggen dat hij/zij jarig was. Van één collega weet ik de verjaardag. Toen ik hem die dag belde om te feliciteren, vroeg ik voor de zekerheid of hij toch echt wel jarig was die dag. Zijn antwoord was: ‘Als het 7 april is vandaag dan ben ik jarig’. ’s Avonds ben ik met een vriend pito gaan drinken. Ik heb hem wel verteld dat ik jarig was. Het leverde gelukkig dit keer geen ponding op.

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Een volgende keer meer…………….